Opmerkingen

Opmerkingen bij ons Zömmers

  1. Door invloeden vanuit onze regio (o.a. Asten, Lierop, Helmond en Limburg) maar ook van mensen die uit andere delen van het land naar Someren kwamen, zijn er diverse kleine verschillen in de uitspraak van ons dialect waarneembaar. Vandaar bijvoorbeeld dat veel Zömmerenaren geen verschil horen bij het uitspreken van de zin “Ik heb graag werk”. Voor velen klinken “gèèr” en “wèèrk” hetzelfde, terwijl anderen wel verschil in klank waarnemen. Daarom hebben wij naast de èè-klank ook de ae-klank ingevoerd. Van oorsprong hoorde je in waerk wel degelijk een a-klank. Wij schrijven dus : Ik heb gèèr waerk! Hetzelfde kennen we bij “Tot ziens”. De een zegt “Hawdoe”, maar de ander “Houdoe”! Zo worden klompen door de een “Blokke” genoemd en de ander zegt “Blök”.
    In al deze gevallen zeggen wai : IEDER Z’N AIGE ZÖMMERS…..
    Dit om niet te vervallen in oeverloze discussies!
  2. Prof. A. Weijnen die zich in de tweede helft van de vorige eeuw intensief bezighield met het Brabants dialect gebruikte de ù waar wij voor de ö (van löss) gekozen hebben.
    En ook de èù, waar wij voor de oeu (van oeuvre) kiezen! Natuurlijk zijn beide versies discutabel. Maar wij kiezen voor ö en oeu, omdat dit bestaande klanken zijn in de eigen woordenschat van het ABN. Wie anders wil, mag dat van ons!
  3. Wanneer schrijf je ei of ij in het Zömmers? Wij gebruiken deze tekens ook beide. De ij als die ook in het ABN voorkomt bijv. in wijn, lijn, smijte en bijte. En de ei als in het ABN ook ei wordt gebruikt, zoals bijv. in trein of plein. Maar soms ook als in het ABN e of ee wordt gebruikt. Bijv. in tweie (twee), zweit (zweet), bein (benen), en stein (stenen). En dus liever geen twije, zwijt, bijn of stijn!……
  4. De au zul je in onze spelling niet tegenkomen. Dat komt omdat de au vaak verandert in aw. Bijv. paus – paws, saus – saws e.d. Vaak veranderen de au en ook de ou in een langgerekte klank en dan gebruiken wij altijd ao. Dit is een unieke en veel voorkomende klank in ons dialect en daarom kiezen wij hier voor een eenduidige spelling! Bijv. vrouw- vraow, zouden – zaon, blauw – blaow, gauw – gaow. Deze klank tref je ook aan bij gedao (=gedaan), gao (=gaan) e.d.
    Daarnaast hanteren wij ook de korte variant ào in bijv. nào, zào, wàos, àon, dàor en in vàoder gàode mee? (Vader, ga je mee?) of Stàode daor al laang? e.d.
    De ào klinkt ietsje anders dan de o in hok, stok. vàoder klinkt anders dan vodder.
    In de ào hoor je ook iets van een a-klank.
  5. Tenslotte nog dit : Wij blijven ook steeds woorden verzamelen die in onbruik zijn geraakt, maar tot ver in de twintigste eeuw door velen en nu nog wel door een enkele oudere autochtoon worden gebezigd. Vaak zijn het fraaie en/of zeer plastische woorden die je in verhalen over vroeger misschien zou kunnen blijven gebruiken. Wij proberen ervoor te zorgen dat ze in ieder geval niet helemaal voor het nageslacht verloren zullen gaan. In de diverse interviews die wij opgenomen hebben, zijn nog verschillende van deze woorden te horen! Prachtig toch?! Bijv. gemainlijk, kurzestjinke, menoite enz. !

    Ons devies is en blijft : IEDER Z’N AIGE ZÖMMERS!!